1-Dünya, durmayan bir
salıncaktır: orada her şey, toprak, kafkasın kayalıkları, Mısır'ın
ehramları, hem etrafiyle birlikte, hemde kendi kendine sallanır.
Durmanın kendisi bile daha agır bir salıntıdan başka bir şey degildir.
2-Ben duruşu degil geçişi anlatıyorum: fakat yaştan yaşa, yahut halkın
dedigi gibi "yedi yıldan yedi yıla" geçişi degil, günden güne, dakikadan
dakikaya geçişi.
3-Hikayemi saati saatine yazmam gerekiyor, az sonra degişebilirim.yanlız
halim degil,amacımda degişebilir.
4-Benim yaptıgım, degişen ve birbirine benzemeyen olayları, kararsız ve
bazen çelişmeli fikirleri yazıya dökmektir.
5-Kendimi kırk yaşını aşıp ihtiyarlıgın yolunu tuttugum şu andaki
halimle anlatıyorum.bundan sonraki halim ancak yarım bir varlık olacak;
ben artık o ben olmayacagım. gün geçtikçe kendimden ayrılıyor ve
uzaklaşıyorum.
6-Anlattıgım hayat basit ve gösterişssizdir; zararı yok, bütün ahlak
felsefesi alelade ve kendi halinde bir hayata da girebilir, daha zengin
gösterişli bir hayatada: her insanda, insanlıgın bütün halleri vardır.
7-Benim yaptıgım, bildiklerimi söylemek degil; kendimi ögrenmektir.
8-İnsanın kendini anlatmasından daha zor ve daha faydalı hiçbir şey
yoktur.
9-Ben durmadan kendimi düzenliyorum, çünkü durmadan anlatıyorum.
10-Kendinden söz etmeyi kötü görmek, yasak etmek adet olmuştur; çünkü
kendinden bahsetmek her zaman kendini övmek gibi görünür; kendini
övmekse herkesin zıddına gider ama kendinden söz etmeyi yasak etmek,
çocugun burnunu silecek yerde, burnunu koparmak olur.
11-Bir devleti hiçbir şey yenilik kadar rahatsız etmez, degişiklik hep
kötülüge ve zorbalıga yol açar. Bir tek parça bozulunca düzeltilebilir,
her şeyin özündeki bozulma ve çürüme egiliminin bizi ilkelerimizden
uzaklaştırmasına da karşı koyabiliriz; ama koca toplumu yeniden kalıba
dökmeye, bu kadar büyük bir yapının temellerini degiştirmeye kalkmak,
düzeltecek yerde silip süpürmek, ufak tefek kusurları toptan bir
kargaşalıkla düzeltmek, hastalıkları ölümle iyi etmek."devlet
degiştirmekten çok yıkmak isteyen"(cicero) kimselerin işidir. Dünyanın
birden düzelecegi yoktur; ama insan kendini sıkan şey karşısında o kadar
sabırsızdır ki, her ne pahasına olursa olsun ondan kurtulmak ister.
Binlerce örnekte gösteriyor ki dünya böyle çabuk iyileşme olmadıkça, bir
anda dertten kurtulması iyileşmesi demek degildir.
12-Bana sorarsanız, birçokları içip sarhoş oluyor diye şarabı yasak
etmek yanlıştır; fazla kaçırılan şeyler hep iyi şeylerdir.
13-Benim meslegim,sanatım yaşamaktır.
14-Bana diyebilirler ki: kendini kuru sözle degil, iş ve eserle
anlat.Ben her şeyden önce düşüncelerimi anlatıyorum, bunlarsa ün ve eser
haline gelemeyecek kadar belirsiz şeyler: onları söz haline bile
getirmekte güçlük çekiyorum.
15-Yaptıgımız işler kendimizden çok tesadüflerin eseridir: bu işler
kendi özlerini belli ederler; beni ise ancak şöyle böyle, belli
belirsiz, parça parça gösterebilirler.
16-Ben kendimi oldugum gibi gösteriyorum: öyle bir beden yapısı
koyuyorum ki ortaya bir bakışta damarları ,kasları, her şeyi yerli
yerinde görürsünüz. Ben yaptıklarımı degil, kendimi, öz benligimi
anlatıyorum.
17-Bence insan ne oldugunu bilmekte dikkatli olmalı; iyi tarafınıda kötü
tarafınıda aynı titizlikle ortaya çıkarmalıdır.
18-Kendini oldugundan az göstermek, tevazu degil, budalalıktır; kendine
degerinden az paha biçmek korkaklıktır, pısırıklıktır. Kendini
oldugundan fazla göstermek de, çok defa gurudan degil budalalıktandır.
19-Bence bu kendini begenme illetinin esası,kendindan pek fazla
hoşlanmak, kendi kendine hayasızca aşık olmaktır. Bunun en iyi devası
kendinden söz etmeyi yasaklayan ve böylece bizi kendimiz üzerinde
düşünmekten büsbütün alıkoyanların dediklerinin tam tersini yapmaktır.
20-Gurur insanın düşüncesindedir; söze dökülen onun pek küçük bir
parçasıdır.
21-Bu adamlar öyle sanıyorlar ki insanın kendi üzerinde durması,
kendinden hoşlanması, hep kendisiyle ugraşması kendine fazla düşkün
olması demektir. Oysaki aşırı benciller, kendilerini pek üstün körü
bilenler, kendilerinden önce işlerine bakanlardır. Onlara göre kendi
kendisiyle baş başa kalmak,sırt üstü yatıp vakit öldürmektir. Ruhunu
zenginleştirmeye, kendini adam etmeye çalışmak boş hayaller kurmaktır.
Sanki kendimiz bizden ayrı, bize yabancı birisiymişiz gibi.
22-Kendinden aşagıya bakıpta kendi kafasına hayran olan adam, kendinden
yukarıya,geçmiş yüzyıllara gözlerini kaldırsın; o zaman yüzlerce devin
ayakları altında kalacak ve burnu kırılacaktır.
23-İnsan kendindeki eksik ve cılız degerleri, üstelik insan hayatının
hiçligini hesaba katarak düşünecek olursa, hiçbir degeriyle övünmeye
kalkışmaz.
24-Bir tek Sokrates tanrısının dedigine uyup kendisini gerçekten
tanımasını ve kendisini küçük görmesini bildigi için bilge adını almaya
hak kazanmıştır.
25-Yazarken kitapları bir yana bırakır, aklımdan çıkarırım; neden mi?
Kendi gidişimi aksatırlar diye.
26-Ben yazarken rastgele gittiğim için bol bol hatalara düşerim. Bunları
pekala düzeltebilirdim. Ama o zaman, benim adetim, malım olmuş
kusurları düzeltmekle kendi kendimi yanlış tanıtmış olurdum.
27-Herkes kitabımda beni, bende kitabımı görsün.
28- Çok gariptir; çağımızda işler o hale geldi ki felsefe, anlayışlı
insanlar arasında bile, ne teorik ne pratik hiçbir yararı ve değeri
olmayan boş ve kuru bir laf olup kaldı. Bence bunun nedeni, felsefenin
ana yollarını sarmış olan safsatalardır. Felsefeyi, çocuklar için
ulaşılmaz, asık suratlı, çatık kaşlı ve belalı göstermek büyük bir
hatadır. Onun yüzüne bu sahte, bu kaskatı bu çirkin maskeyi kim takmış? O
ki hep bayram ve hoş zaman içinde yaşamayı emreder bize. Gamlı ve buz
gibi soğuk bir yüz içimizde felsefenin barınamadığını gösterir.
Felsefeyi barındıran ruh, kendi sağlığıyla bedeni de sağlam etmeli.
Huzur ve rahatın ışığı ta dışarıdan görünmelidir. Dış varlığı kendi
kalıbına uydurmalı ve böylece ona sevimli bir gurur, hareketli ve neşeli
bir tavır, memnun ve güleryüzlü bir hal vermelidir. Bilgeliğin en açık
görüntüsü, sürekli bir sevinçtir.
29-Felsefenin amacı erdemdir; bu erdem de, medresenin söylediği gibi,
sarp, yalçın ve çıkılmaz bir dağın başına dikilmiş değildir.
30-Eğer eğitilecek genç, acayip yaratılışlı olur da güzel bir yolculuk
hikayesi, yahut anlayabileceği bir felsefe konusu yerine masal dinlemeyi
yeğ tutarsa, arkadaşlarının genç dinç yüreklerini coşturan davullar
çalındığı zaman o, kendisini hokkabaz oyunlarına çağıran arkadaşının
yanına giderse, bir savaştan toz toprağa ve zafere bürünüp dönmeyi, top
oyunundan yahut balodan bir armağanla dönmekten daha hoş ve daha çekici
bulmazsa, bu genç için bir tek çare görüyorum: Eğitmeni onu daha
çocukken, kimseye duyurmadan boğar; yahut da bu gence, bir düka'nın oğlu
bile olsa herhangi bir şehirde pastacılık yaptırılır. Platon der ki,
çocuklara babalarının yeteneklerine göre değil, kendi yeteneklerine göre
meslek bulmak gerekir.
31-Mademki asıl felsefe bize yaşamayı öğreten felsefedir ve mademki
çocuğun da öbür yaştakiler gibi, ondan alacak olduğu dersler vardır,
niçin çocuğa felsefe öğretilemezmiş.
32-Bize yaşamayı ömür geçtikten sonra öğretiyorlar. Cicero dermiş ki,
iki insan hayatı yaşayacak olsam bile, lirik şairleri incelemeye zaman
harcamam.
33-Yasalar doğru oldukları için değil yasa oldukları için yürürlükte
kalırlar.
34-Yasalardan daha çok, daha ağır, daha geniş haksızlıklara yol açan ne
vardır?
35-Şu kesin ki çocuğa kendiliğinden bir şey yapmak özgürlüğünü
vermemekle onu korkak bir köle durumuna sokuyoruz.
36-Tümüyle kitaptan bir bilgi ne sıkıcı bilgidir! Böyle bir bilgi bir
süs olarak kullanılsın: Ama temel olarak değil.
37-Felsefenin insanlara, yaşamaya başlarken de, ölüme doğru giderken de
söyleyecekleri vardır.
38- Doğa bir ana gibi davranmış bize: İstemiş ki ihtiyaçlarımızı
gidermek zevkli bir iş de olsun üstelik: Aklımızın istediği şey,
iştahımızın da aradığı şey olsun: Onun kurallarını bozmaya hakkımız yok.
39-Bizim işimiz kitap doldurmak değil, ahlakımızı yapmaktır; savaşmak
ülke kazanmak değil, yaşayışımıza dirlik düzenlik getirmektir; En büyük
en onurlu eserimiz doğru dürüst yaşamaktır. Geri kalan her şey, başa
geçmek, para yapmak, binalar kurmak, nihayet ufak tefek eklentiler,
yollardır.
40-Güzellik, insanlar arasında, çok tutulan bir şeydir. Aramızda ilk
anlaşma onunla başlar.
41-İnsan yaratıkların en zavallısı, en cılızıdır öyleyken en mağruru da
odur.
42-Biz insanlar öteki yaratıkların ne üstünde ne altındayız. Bilge der
ki, göklerin altındaki her şey, aynı yasanın ve aynı yazgının
buyruğundadır.
43-Bunca bekçili, silahlı evler yok oldu gitti de benimki niçin duruyor?
Anlaşılan, diyorum, o evler bekçili, silahlı oldukları için yok olup
gittiler.
44-Korunmak saldırana hem istek veriyor, hem de hak kazandırıyor:
45-Her korunma savaşçı bir kılığa girer ister istemez.
46-Bilinecek, bilinince de daha fazla hatırı sayılacak diye iyi adam
olan, insanların kulağına gitmesi koşuluyla iyilik eden kişi,
kendisinden fazla yarar sağlanabilecek bir insan değildir.
47-Kitapları bir yana bırakır da dobra dobra konuşursak, aşk dediğimiz
şey, arzulanan bir varlıkta bulacağımız tada susamaktan başka bir şey
değildir, gibi geliyor bana.
48-Sokrates'e göre aşk, güzelliğin aracılığıyla çoğalma arzusudur. Ama
nedir, bu hazzın insana verdiği o acayip gıdıklama, Zenon'u, Kratippos'u
düşürdüğü o delice, budalaca,saçma sapan haller, bizi sürüklediği o
uygunsuz azgınlık, aşkın en tatlı anında o alev saçan, kudurmuş, zalim
surat, sonra nedir o birden kabarıp böbürlenme, bu kadar çılgınca bir
işin içinde o ciddileşip kendinden geçme? Hem ne diye hazlarımızla
pisliklerimizi sarmaş dolaş edip hep bir yere koymuşlar? Ne diye insan
hazzın son kertesinde acı çeker gibi, ölecek gibi inlemekli oluyor?
Bunlara bakınca, Platon'un dediği gibi, tanrıların insanı kendilerine
oyuncak diye yarattıklarına inanasım geliyor.
49-Tavus kuşuna haddini bildiren ayaklarıdır.
50-Oyun arasında ciddi düşüncelere yer vermeyenler, bir aziz heykelinin
karşısında, önü açık diye, dua etmekten çekinenler gibidir.
51-İnsanın doğuşunu görmekten herkes kaçar, ama ölümünü görmeye hep koşa
koşa gideriz.
52-İnsanı öldürmek için gün ışığında, gelmiş meydanlar ararız, ama onu
yaratmak için karanlık köşelere gizleniriz.
53-İnsanı yaparken gizlenip utanmak bir ödev, onu öldürmesini bilmekse
birçok erdemleri içine alan bir şereftir. Biri günah, öteki sevaptır.
Aristoteles ülkesinin bir deyimine göre birini iyileştirmenin öldürmek
anlamına geldiğini söyler.
54-Şu insan ne korkunç bir hayvan ki, kendi kendinden bu kadar
iğreniyor, kendi zevklerini başının belası sayıyor.
55-Biz insanlar kendimizi kötülemeye gösterdiğimiz zekayı hiçbir yerde
gösteremeyiz. Kafamızın, o her şeyi bozabilen tehlikeli aletin peşine
düştüğü, öldürmeye kastettiği av kendi kendimizdir.
56-Bre zavallı insan, az mı derdin var ki kendine yeni dertler
uyduruyorsun. Az mı kötü haldesin ki, bir de kendi kendini kötülemeye
özeniyorsun. Ne diye yeni çirkinlikler yaratmaya çalışıyorsun? İçinde ve
dışında zaten o kadar çirkinlikler var ki! O kadar rahat mısın ki
rahatının yarısı sana batıyor? Doğanın seni zorladığı bütün yararlı
işleri gördün bitirdin, işsiz güçsüz kaldın da mı başka işler
çıkarıyorsun kendine? Sen tut, doğanın şaşmaz, hiçbir yerde değişmez
yasalarını hor görür, sonra o senin yaptığın, bir taraflı acayip,
uygunsuz yasalara uymaya çabala. Üstelik bu yasalar ne kadar özel, dar,
dayanıksız, gerçeğe aykırı olursa çabaların da o ölçüde arıtıyor senin.
Mahalle papazının sana emrettiği gündelik işlere sıkı sıkıya
bağlanırsın; tanrının, doğanın emirleri umurunda değildir. Bak, bir
düşün bunlar üzerinde: Bütün yaşamın böyle geçiyor.
57-Dost ve dostluk dediğimiz, çokluk ruhlarımızın beraber olmasını
sağlayan bir raslantı ya da zorunlulukla edindiğimiz ilintiler,
yakınlıklardır.
58-Mademki zamansız bir ölüm seni, ruhumun yarısı olan seni alıp
götürdü, yeryüzünde varlığımın yarısından, en aziz parçasından yoksun
yaşamakta ne anlam var? O gün ikimiz birden öldük.
59-Karı koca arasındaki sevginin, arada bir ayrılmakla gevşeyeceğini
sanırlar. Bence hiç de gevşemez. Tersine, fazla sürekli bir beraberlik
bu sevgiyi soğutur, bozar.
60-Uzaktan her kadın insana hoş gelir.
61-Ayrılıklar benim yakınlarıma sevgimi tazeler, ev hayatımın tadını
artırır.
62-Gerçek dostluğun ne olduğunu bilirim; bildiğim için de dostumu
kendime çekmekten çok, kendimi ona veririm.
63-Bana en büyük iyiliği, kendine iyilik ettiği zaman etmiş olur.
64-Mızmız, dırdırcı insanları hiç sevmem; bu adamlar yaşamanın
sevinçlerine yan çizer, dertlere can atar, dertlerle kaynaşırlar:
Sinekler gibi, cilalı pırıl pırıl yerlerde tutunamaz, pürtüklü, pürüzlü
yerlere abanır, oralarda rahat ederler; ya da sülükler gibi kara kan
içer, kanla beslenirler.
65-Eğitimin insanı bozmaması yetmez, daha iyiden yana değiştirmesi
gerekir.
66-Yalnız yaşamanın bir tek amacı vardır sanıyorum; o da daha başıboş,
daha rahat yaşamak.
67-Çok kez insan dünya işlerini bıraktığını sanır; oysaki bu işlerin
yolunu değiştirmekten başka bir şey yapmamıştır.
68-ev işlerinin az önemli olmaları, daha az yorucu olmalarını
gerektirmez.
69-Dertlerimizi avutan akıl ve hikmettir, O engin denizlerin ötesindeki
yerler değil.
70-Ülke değiştirmekle kıskançlık, cimrilik, kararsızlık, korku, tutku
bizi bırakmaz.
71-Sokrates'e birisi için, seyahat onu hiç değiştirmedi, demişler. O da:
Çok doğal, çünkü kendisini de beraber götürmüştür, demiş.
72-İçi arınmamışsa, neler bekler insanı,
Kendi kendisiyle ne savaşlar eder boşuna!
Tutkuları içinde ne kemirici kaygılar.
Ne korkular içinde kıvranır insan!
Ne çöküntüler yapar bizde gurur, şehvet,
Öfke, gevşeklik ve tembellik!
73-Issız yerlerde kendin için bir evren ol.
74-Yapmaya alıştırıldığımız işlerden binde biri bile kendimizle doğrudan
doğruya ilgili değil.
75-Bir devleti hiçbir şey yenilik kadar rahatsız etmez...
76-Dünyanın birden düzeleceği yoktur; ama insan kendini sıkan şey
karşısında o kadar sabırsızdır ki, her ne pahasına olursa olsun ondan
kurtulmak ister. Binlerce örnek de gösteriyor ki dünya böyle çabuk
iyileşme aramaktan hep zarar görür: Durumunda genel bir iyileşme
olmadıkça, bir an dertten kurtulması iyileşmesi demek değildir.
77-Kavuşabildiğimiz zevk ve nimetlerin hepsi mutlaka dertlerle,
üzüntülerle karışıktır.
78-Derin bir sevinçte, eğlentiden çok ciddilik vardır.
79-Mutluluk bile haddini aşarsa azap olur.
80-Tanrıların bize verdiği bütün nimetlerin hiçbiri katıksız ve kusursuz
değildir, onları bir dert pahasına satın alırız.
81-Sokrates der ki: «Tanrılardan biri hazla elemi birleştirip
karıştırmak istemiş, bunu başaramayınca, bari şunları kuyruklarından
birbirine bağlayalım, demiştir.»
82-Ağlamak da bir zevktir.
83-Yitirdiğimiz dostların anısı, çok eski bir şarabın acılığı gibi,
mayhoş elmalar gibi hoşumuza gider.
84-Adaletin yasalarında bile mutlaka adaletsiz bir taraf vardır.
85-Örnek olsun diye verilen her cezada kamunun yararına ve bireyin
zararına bir adaletsizlik vardır.
Kaynak:/dusundurensozler.blogspot.com