Dörtlük - Nihat Behram

Sadece kendi gücüdür karıncayı hayatta tutan

Çam da gürgen de kendi gücüyle gürlüğüne kavuşur

Kırlangıç kendi gücüyle uçarak sıvar yuvasını

Kendi gücünle ulaştığında özgürlük anlam taşır

Bütün Yazıları - Orhan Veli Kanık

 

Yanlış Bir Yol

 

Toplumsal hayatımızda iki üç yıldan beri gelişmekte olan bazı olaylarla bu olayları körükleyen bazı kimselerin, istemeye istemeye, memlekete kötülükler ettiklerini görüyoruz. Bu kötülükler günden güne artıyor. Cahil halkı avlamak isteyen fikir madrabazları, onun gerici tarafını alabildiklerine sömürmekten geri kalmıyorlar. 

 

İnkilapçı Türk gençlerine, bu gerilik simsarları ile savaşmak, onları alt etmeyi çalışmak düşüyür. İçlerine, zaman zaman, birtakım yarı okumuş saf dilleri de alan bu simsarların son günlerde yeniden ileriye sürdükleri mesele din öğretimi meselesi oldu. Bu meseleyi yeniden ileriye sürenlerin hepsi, memlekete bu yoldan faydalı olmak istediklerini söylüyorlar. Ama Atatürk'ün ileri millet olma yolunda başarmaya çalıştığı işleri-daha kendisi mezarına bilr girmeden- çürütmeye çalışanlar, ne söylerse söylesinler, biz onların yurda gerçekten faydalı olmak istediklerine inanamayız.Çünkü fertlerin vicdanlarına burunlarını sokmak suretiyle İslam dünyasını medeni dünyadan ayıran Osmanlı devletinin millete bunca yüzyıldan beri, faydalı değil, sadece zararlı olduğunu artık her haklı başında insan biliyor.Yurttaşlarımız arasındaki din ayrılıkları ile mezhep ayrılıklarının doğuracağı güçlükler bir yana-kanun yolu, bilim yolu, ahlak yolu dururken- insanların sadece dinle düzeltilebileceğini söylemek artık safdillik de değildir. 

 

Bunun,cahil halkı avlamak gayretiyle oynanan bir oyun olduğunu anlamamak için aptal olmak gerekir. O zatlara, memleketlerini gerçekten seviyorlarsa şunu sormak isteriz: Halkı kazanmanın başka yolları yokmudur?

Cami yerine okul yaptırarak, mızraklı ilm-i hal yerine hayat bilgisi öğreterek kalkındırılacak bir köylü sınıfı, belki bugün için, bu işlerden hoşnut kalmayabilir. Ama yarın öbür gün, okumuş, müreffeh, şuurlu bir millet meydana geldiğizaman, halkın gönlü birtakım dolaplar, oyunlarla değil, iş görmüş, memlekete faydalı olmuş insanların alın aklığı ile kazanılacaktır.

Böylelikle demokrasi davasının gerçekleşmesi yolunda da esaslı bir adım atılmış olur.

(Yaprak Dergisi, 15 Ocak 1949)

 

Bu kitapta Orhan Veli'nin bütün düzyazıları, öyküleri, denemeleri, tartışmaları, değinmeleri, notları, konuşmaları bir araya getirilmiştir. Başa öyküler, sona konuşmalar konmuş, aradaki yazılar özellikle şairin düşüncelerinin, ilgilerinin, ilişkilerinin, sanat anlayışının gelişmelerini gösterecek bir anlayışla sıralanmıştır. 

 

Göklerde Eriyip Gitmek İsterdim – Jose Marti

  Göklerde eriyip gitmek isterdim,

Yaşamın ışıklı ve dingin olduğu,

Sürekli ve huzur veren bir esriklikte,

Beyaz bulutlarda gezintilerin mutluluk verdiği

Dante’nin yıldızlar arasında yaşadığı yerlerde.
Biliyorum, çünkü gördüm gözlerimle
Işıklı bir günde tarlalarda bir çiçeğin
Nasıl açıverdiğini goncasını –
Ruh da öyle açar işte,
Tıpkı böyle olur bu, yemin ederim –
Ansızın gelen bir şafak gibi
Ya da baharın, ilk uyanışıyla
Çiçeklerle donatması gibi leylak ağacını..
Fakat ne yazık.. başladım anlatmaya
Ve beklerken şiiri, izliyordum ki
Yüce kartal imgelerinin
İnişini çevremdeki toprağa;
Ürkütüp kaçırdı öteye insan sesleri
O altın kanatlı soylu kuşları..
Ve yitip gittiler.. bakın
Kan nasıl da fışkırdı yaramdan..
Bugün benim için dünyanın simgesi
Kırılmış kanatlardır.. savatlanmaya
Altın teslim olur, ruh değil –
Acı içindeyim, ruhum henüz diri
Dar bir mağarada sıkıştırılmış bir geyik gibi –
Ve ağlıyorum ve gözyaşlarıyla
İntikam alıyorum kendimden..

(Özgür Şiirler)

İspanya’ya karşı bağımsızlık mücadelesinin simgesi olmuş yurtsever, şair ve deneme yazarı José Martí, Küba’nın XIX. yüzyılda yetiştirdiği devrimci şairlerin öncülerinden biriydi. Küba’nın sömürge olmaması için savaşırken bir çarpışma sırasında öldürüldü. José Martí, dergi ve gazetelerde yazdığı politik yazılarıyla adını duyurmuş, şiirleriyle Küba’da oluşan modern edebiyata büyük katkı sağlamıştı. Göklerde Eriyip Gitmek İsterdim, şairin çeşitli kitaplarından yapılmış bir seçme. Seçkiyi yapan ve şiirleri çeviren Ataol Behramoğlu, elinizdeki kitap için yazdığı önsözde, Martí’nin şiir anlayışını açıklarken onun halk şiirinin yalınlığını seçtiğini vurguluyor. Kısa, yalın dizelerle akan eseri, José Martí’nin derin insan ve doğa sevgisini ortaya koyuyor.

Çeviri: Ataol Behramoğlu

ŞİİRLERİM

İşte şiirlerim...Nasılsalar öyle...Onları kimseden almadım. Ve imgelerim için uygun biçim bulamadıkça, onların özgürce süzülüp gitmelerine izin verdim. Ey dost, nasıl bir debdebeydi o, önümden yel gibi geçip giden, dönüşsüzce! Fakat şiir dürüst olmak zorundadır ve ben her zaman sonuna kadar dürüst olmak istedim.

Ben de başkaları gibi didine çabalaya şiir yazabilirim, fakat istemiyorum bunu. Her insanın kendi çehresi, her şiirsel esinin kendi dili vardır. Benim hoşuma giden, karmaşık uyumlar, yontu şiirler, porselen gibi çınıldayan, kuş uçuşu gibi çevik, bir lav püskürmesi gibi alevli ve her şeyi yıkıp geçen şiirlerdir. Şiir parıldayan bir hançer gibi olmalıdır. Okurda, gök yolunda sefer eyleyen, hançerini güneşe saplayan ve hızla yukarılara yükselen bir savaşçı imgesi doğurmalıdır.

Şiirler, kalbimin parçacıklarıdır, onlar savaşçılarımdır benim. Hiçbir şiirim yapay olarak zorlanarak, önceden tasarlanarak yazılmadı; onlar gözden fışkıran yaşlara, yaradan fışkıran kan fıskiyesine benzerler.

Şiirlerimi yabancı bez parçalarını bir araya getirip dikerek oluşturmadım, onları kendim yarattım. Onlar akademik mürekkeple değil, kanımla yazılmışlardır. Buraya koyduğum şeyleri ben kendi gözlerimle gördüm - evet, evet, gördüm, şaşırmayın - ; ne kadar çok şey gördüm ve ne kadar çok görüntü de uçup gitti ve ben çizgilerini işleyemedim onların, imgelerimin tuhaflığının, alışılmadıklığının, yığmalığının, taşkınlık ve sertliğinin kabahatlisi ben kendimim fakat onları öyle doğurdum ve sonra yeniden yarattım kâğıt üzerinde.

Yeniden yarattığım şeyin hakikiliğinin hesabını verebilirim, Ben parlak hayat tabloları gördüm, o tabloların parçalarını ve onlarda kendi renklerimi buldum. Biliyorum, kullanışlı renkler değil bunlar, fakat ben karmaşık uyumları doğrudanlığı seviyorum, kimi kez kaba görünebilseler de.

Şiirlerim için söylenecek her şeyi önceden biliyorum ve ben kendim için hepsini yanıtladım onların. Ben kendime sadık olmak istedim ve hatta günahkâr da sayılacak olsam utanmayacağım günahlarımdan.

JOSÉ MARTÍ
Göklerde Eriyip Gitmek İsterdim, S. 51