Oscar Wilde "Lüks görüntüdür, önemli olan güçtür."

Hypatia

Masallar masal diye, efsaneler efsane diye anlatılmalıdır. Boş inançları gerçek diye öğretmekten daha korkunç bir şey olamaz. Çocuk aklı bunları kabul eder ve çocuk yanlış şeylere inanır. Bu yanlış inançlardan arınmak çok zor olur, uzun yıllar alır. İnsanlar boş inançlara bir gerçekmiş gibi inanıp uğruna dövüşürler. Hatta boş inançlar uğruna daha fazla dövüşürler çünkü boş inanç öylesine elle tutulmazdır ki çürütülmesi neredeyse olanaksızdır.

İnsanın Anlam Arayışı - Viktor Emil Frankl

Adam rüya görür. (çok ünlü bir besteci) Rüyasında bir ses ona bir şey istemesini söyler. Aylardan Şubat 1945. Adam bu işkencenin ne zaman biteceğini, ne zaman huzura kavuşacağını sorar. O ses ona ’30 Mart’ diye cevap verir. Adam ümitlenir ama 30 Mart yaklaşıp durumda bir değişiklik olmadığını görünce hastalanır ve ölür. Öldüğü gün 30 Mart’tır. Ölüm nedeni tifüstür. Aslında umut ve cesaretin birdenbire yitirilmesinin öldürücü bir etkisi olduğu açıktır. Adamın ölüm nedeni ağır bir hayal kırıklığıdır. Geleceğe olan inancı ve yaşama isteği felce uğramış ve bedeni hastalığa yenik düşmüştü. Böylece rüyasındaki ses haklı çıkmıştı.

"Aklınızı kaybetmenize neden olacak şeyler vardır ya da kaybedecek aklınız yoktur." Anormal bir duruma gösterilen anormal bir tepki normal bir davranıştır.

Geçmişteki hiçbir şey tekrar erişilemeyecek derecede kaybedilmez, tersine, her şey geri dönülmez bir şekilde saklanır.

Sevgi, sevilen insanın fiziksel varlığının çok ötesine geçer. Sevgi, en derin anlamını, kişinin tinsel varlığında, iç benliğinde bulur. Sevilen kişinin gerçekte orada olup olmaması, yaşayıp yaşamaması, bir anlamda önemli olmaktan çıkıyor.

Kişi, hizmet edeceği bir davaya ya da seveceği bir insana kendini adayarak ne kadar çok kendini unutursa, o kadar çok insan olur ve kendini o kadar çok gerçekleştirir.

Logoterapiye göre bu yaşam anlamını üç farklı yoldan keşfederiz:

1. Bir eser yaratarak ya da bir iş yaparak;
2. Bir şey yaşayarak ya da bir insanla etkileşerek;
3. Kaçınılmaz acıya yönelik bir tavır geliştirerek. 

Bunlardan ilki yani başarı yolu oldukça açıktır. İkinci ve üçüncü ise, biraz daha ayrıntı gerektirir.

Beni kalbine mühürle; sevgi, ölüm kadar güçlüdür.

Bir insanın elinden her şeyini alabilirsiniz bir şeyini hariç; belli tutumlar karşısında kendi tutumunu belirleme özgürlüğünü.

Percy Bysshe Shelley - Apollo’nun Şarkısı Şiiri

Beni gözetleyen uykusuz saatlerde

Yatağıma uzanmışım,

Yıldızlarla işlenmiş gökçe kilimler

Serilmiş üzerime

Gökyüzünün engin ay ışığından,

Bulanık gözlerimden; yoğun

rüyalarla sürüklenirken

Uyandım, ne zaman ki

Anneleri, Gri gün doğumu,

Onlara rüyaların ve ayın

kaybolduğunu söylediğinde.

 

Sonra yükselirken ve ilerlerken

Cennetin mavi kubbesine,

Dağları geçiyorum ve dalgaları,

Üzerimdeki giysiyi

Okyanusun köpüklerine bırakarak;

Ateşten adımlarım bulutları yarıyor; boşluklar

Aydınlık varlığımla doluyor, ve hava

Yeşil dünyayı bırakıyor benim çıplak kucaklayışlarıma.

Güneş ışınları benim damarlarım,

Geceyi ve günün korkularını seven

Kötülüğü öldüren;

Hastalık yayan ya da düşleyen tüm insanlar

Benim zafer yolumdan uçuyorlar

Doğru düşünceler ve açık eylemler

yeni bir gücü taşıyor,

Karanlığın krallığı yok olana dek.

Bulutları beslerim, gök kuşağını ve çiçekleri

Onların göksel renkleriyle; ayın küresi

ve kusursuz yıldızların kutsal bahçesi

Benimle çevrelenir; bir giysi gibi;

Yeryüzünün ve cennetin hangi ışığı parlarsa

Bana ait olan tek bir gücün parçalarıdır.

Öğlen cennetin tepesinde dururum,

Sonra isteksiz adımlarla aşağıya yönelirim

Atlantigin düzce bulutlarına doğru;

Arkamda bıraktığım acı için

Onlar ağlarlar ve kaşlarını çatarlar:

Hangi bakış daha mutluluk vericidir şu gülüşten

Batının adasından sakinleştiririm onları.

Ben evrenin kendine bakan

ve kendini kutsal bilen gözüyüm;

Bütün uyumun aracı ve kitabesi

Bütün alametler, bütün şifalar benim

Bütün sanatın ışığı; ve doğanın.

Benim şarkımadır

Zafer ve övgü, onun doğru varoluşuna.

İyinin ve Kötünün Ötesinde Bir Film: The Turin Horse

Neden yaşadığını kendine sorabilen tek canlı olması insanın kendi varlığından duyduğu endişeyi gündeme getirir. Tarihsel süreçte neden yaşadığını anlamlandırma çabası, ortak bir amaç edinmeye çalışan insan evladının elle tutulur bir cevap bulamasa da sorunu ortadan kaldıracak nitelikte kurgular yapmaya sevk etmiştir. Önce tanrılar sonra Tanrı ve onların dinleri bilinmeyenden aldıkları güçle öbür taraftan ulvi cevaplar sunmuş ve artık mesele inanmak ya da inanmamaya indirgenmiştir. Gerçeğin ve sıradanlığın verdiği amaçsızlık kendi beyni içinde yaşayan insan için diğer bir ifadeyle hayvan bedenine kıstırılmış bir bilinç için yaşama uğraşını beyhude bir çabaya dönüştürür. Çünkü o bilinç yemek, çoğalmak ve dışkılamaktan başka bir işe yaramadığını düşündüğü bu kıllı bedenlerden daha “iyisini” tahayyül etme kapasitesine sahiptir. Böylelikle bütün büyük dinler bedeni olumsuzlayan bir yapıyı inşa ederken bu imkansız görünen -bedeni terk etme ve üstün bir varlığa karışma- çabası var olmanın dayanılmaz endişesini insan evladının sırtından alır ve ona ulvi bir görev verir.

Peki tanrıların ve Tanrı’nın öldüğü, anlamını yitirdiği bir çağda insan ne için yaşar? Gün gelip biri “Ahlakın Soy Kütüğü Üzerine” kafa yorarken dünya daha önce görülmemiş bir biçimde Kutsalların sömürüsüyle yönetilmektedir. Artık düello yapmanın, onurlu olmanın bir ehemmiyeti kalmadı derken Nietzsche, kimselerin anlamadığı o ironik deli üslupla “Şen Bilim”de Tanrı’nın öldüğünü ilan eder. Onurun, erdemin ve daha nice ulvi olgunun insan evladını terk ettiği bir çağda insan ne için yaşayacaktır? Tanrı’nın hükmü ortadan kalkarken iyi ve kötü kendine dayanak bulamazken “neden yaşıyoruz” sorusu şimdi hazır bir kurgudan (dinlerden) yoksun kalan insan için başa dönmeyi dayatır, güçlen, çoğal ve dünyaya hakim ol! Artık Tanrısız insanın bundan böyle Tanrı olmaktan başka çaresi kalmamıştır. Tanrı ise “iyi”nin ve “kötü”nün ötesindedir.

“Şimdi nereye gidiyoruz? Bütün güneşlerden uzağa mı? Durmadan düşmüyor muyuz? Öne, arkaya, sağa, sola, her yere düşmüyor muyuz? Hâlâ bir yüksek ve alçak kavramı var mı? Sonsuz bir hiçlik içinde aylak aylak dolaşmıyor muyuz? Yüzümüzde boşluğun nefesini duyumsamıyor muyuz? Hava şimdi daha soğuk değil mi? Geceler gittikçe daha fazla karanlıklaşmıyor mu? Tanrı öldü! Tanrı öldü! Onu öldüren biziz!”

Béla Tarr son filmim dediği The Turin Horse’u kendine yakışır bir biçimde Nietzsche ile başlatıyor. Aslında bu eser başlı başına bir Nietzsche filmi olarak bile nitelendirilebilirdi fakat Nietzsche’nin meşhur ‘kırbaçlanan at hikayesi’ni siyah arka plan üzerine bir dış ses aracılığıyla anlatmaya başlayan Béla Tarr’ın asıl merak ettiği atın akıbeti oluyor. Dolayısıyla bu yazının ilk derdi de At’ı anlamlandırmak olacaktır.

TAMAMI 

 The Turin Horse

Zamanda bir nokta - Hugh Mac Diarmid

Şimdi anlıyorsun işte, nasıl da yıldızlar ve yürekler bir olmuş ve nasıl da hiç bir yerde bir son, bir engel var; nasıl da sınırsız olan mükemmelce oturur ve ayrılmaz düşünceden, nasıl da her bir parça sonsuz büyük ve sonsuz küçük olabilir, nasıl da en dıştaki yayılım yalnızca bir noktadır, ve nasıl da ışık, uyum, devinim, güç, kendine has herşey, ayrılmış herşey ve birleşmiş herşey hayattır.

 

çeviren: İsmail Aksoy