Sağlığın Korunması Üstüne... Bu konuda hekimlik kurallarının ötesinde bir bilgelik, insanın kendi deneyleriyle,
kendisine neyin yararlı neyin zararlı olduğunu, sağlığını koruyabilmesinde hangi ilacın
en iyi geldiğini öğrenmesidir. Ama “şu bana yaramıyor, onun için kullanmayacağım
artık,” demek, “şunun bana bir zararı dokunmadı, kullanabilirim,” demekten daha sağlam
bir yoldur, çünkü gençlikteki düşüncesizliklerin acısı yaşlılıkta bir bir çıkar.
Yılların
geçmekte olduğunu unutma, hep gençliğin aşırılıkları içinde yaşayıp gideceğini de
sanma, çünkü yaşlanmak kaçınılmaz bir şeydir. Yaşayışının önemli bir yönünde apansız
bir değişiklik yapmaktan sakın, böyle bir değişiklik zorunluysa, yaşayışının geri kalan
yönlerini de ona uydur. İnsan yaradılışının da, devlet yapısının da gizlerinden biri, çok
şeyi değiştirmenin tek şeyi değiştirmekten daha sağlam bir yol olduğudur.
Beslenme,
uyku, beden eğitimi, giyim gibi alışkanlıklarını gözden geçir, sana zararlı olduğunu
düşündüğün şeylerden yavaş yavaş vazgeçmeye çalış; ama değişikliğin sana aykırı
gelmesi durumunda gene eski yoluna dönebileceğin bir biçimde yap bunu, çünkü
herkesin sağlığına genellikle iyi geldiği düşünülen şeylerden, senin sağlığına iyi gelen
şeyi ayırt edebilmek güç bir iştir.
Yemek, uyku, iş zamanlarında her tasadan uzak, neşeli
olabilmek, uzun yaşamanın en etkili yollarından biridir. Tutkularla, ruhsal etkinliklere
gelince, çekememezlikten, kuşkulu korkulardan, için için yiyen öfkeden, ince eleyip sık
do
kumaktan, aşırı sevinç ile coşkunluktan, içe atılan üzüntüden sakın. Umutlar edin,
sevinçten çok neşeye yakın ol.
Her türlü kıvancı tatmaya bak, ama hiçbirinde işi
taşkınlığa vardırma, yenilikler karşısında hayranlık, şaşkınlık duy, kafayı göz kamaştırıcı
zenginlikte örneklerle besleyecek tarih, masal, doğa gözlemleri gibi şeyler oku. Sağlıklı
günlerinde ilaçlardan büsbütün kaçınacak olursan, gerektiği zaman da bedenin ilaca karşı
kor sonra; çok da alışırsan, hastalığında alacağın ilaçlar göze çarpar bir yarar sağlayamaz.
Ben, alışkanlık bir yana, çok ilaç kullanmaktansa, beslenmenin mevsimlere göre
düzenlenmesini salık veririm, çünkü bu yol gövdede daha büyük bir değişiklik
sağlayabilir, ilaçtan da daha az zarar verir. Sağlığında başgösteren yeni aksaklıkları
önemsememezlik etme, hemen hekime danış. Hastalıkta sağlığına, sağlığında da
bedenini işletmeye gereken önemi ver. Sağlığında bedenini güçlüklere alıştırmış kimse,
ağır olmayan hastalıkların çoğunu yalnız perhizle, iyi bir bakımla atlatır.