04 Kasım 2020

Mimar Ve Ustalara Verilen Cezalar

Eskiçağ Mezopotamya hukukunda ilginç uygulamalardan bir tanesi de inşaat ve gemi yapımı  ile  uğraşan  mimar  ve  ustaların  suiistimalleri  neticesinde  insan  ölümüne  sebebiyet vermeleri durumunda ölümle cezalandırılmalarıdır. Söz konusu hukuki yaptırım mağdurun aile efradının başına gelmesi durumunda da uygulanmakta ve mimar ya da ustanın aile efradı da aynı şekilde cezaya çarptırılmaktadır. Bu tür uygulamanın detayları daha çok Hammurabi kanunlarından  öğrenilmektedir.  Nitekim Hammurabi  kanunları mimarlara büyük  mesleki sorumluluklar yüklemekte, mimarın yaptığı evin yıkılması ve can kaybının olması durumunda cezası kısasa  kısas ilkesi  gereğince  verilmektedir. 
 

Öyle  ki, kanunların 229.  maddesinde “Eğer bir mimar, bir adama ev yapıp, yapıtını sağlam yapmazsa ve yaptığı ev çöküp, evin sahibinin ölümüne sebep olursa, o mimar öldürülecektir” denilmektedir. Burada verilen ceza çok net olup, evin sahibi ölürse mimarda ölür şeklindedir. Ancak evin sahibinin oğlu ölürse yine aynı ilkeye göre mimarın oğlu da öldürülmektedir. 230. madde ise bu duruma açıklık getirmektedir. Maddenin tercümesi şöyledir: “Eğer mimar evin sahibinin oğlunun ölümüne sebep olursa, o mimarın oğlunu öldüreceklerdir”. Aynı ilke kölenin ölmesi durumunda da geçerlidir ancak köleler mal mahiyetinde oldukları için onların değeri tazmin edilmektedir. Konuya  açıklık  getiren  231.  maddenin tercümesi  şöyledir: “Eğer  ev  sahibinin  kölesinin ölümüne sebep olursa ev sahibine köle yerine köle verecektir”. Ayrıca ev sahibinin maddi kaybı olması halinde bu da mimar tarafından telafi edilmektedir. Nitekim 232. maddede de “Eğer  mal  heba olursa, zarara uğrayan  her  şeyi (mimar) ödeyecektir. Yaptığı ev,  sağlam olmadığı  için  çökerse,  kendi  malından  çöken evi  (yeniden)  yapacaktır” hükmü  yer almaktadır. 233. maddede ise mimarın yaptığı ev yıkılmazsa ancak yine de çürük olduğu anlaşılırsa hatanın düzeltilmesi yine onun sorumluluğundadır. Maddenin tercümesi şöyledir: “Eğer bir mimar bir adama ev yapar fakat yapıtını kuvvetlendirmezse ve duvar yıkılmaya yüz tutarsa, o mimar kendi gümüşüyle (parasıyla) o duvarı sağlamlaştıracaktır”

Eski Mezopotamya Hukûku’nda Meslekî Suçlara Verilen Cezalar

dergipark.org                                        
Güzel İzmir'im