26 Şubat 2020

Pico della Mirandola - Entelektüel Şahsiyeti

Pico‟nun bu yeni felsefesinin otodidaktik bir tanrı bilgisi özelliği de vardır. Örneğin  Savonarola‟nın  Floransa  vaazlarının  ardından  Angelo  Politian‟a  yazdığı  bir mektubunda şöyle demektedir:“Tanrı‟yı bilmek zor değildir, yeter ki kişi kendisini O‟nu tanımlamaya  zorlamasın”  Pico  der  ki:  “Tanrı‟yı  sevin.  İnsanlar  sevgiyle  sahip olmaktansa,  ve  sevgi  olmadıkça  elde  edilse  bile  bir  şey  ifade  etmeyeceği  halde, arzuladıkları  şeyleri  bulmalarına  asla  yardımcı  olmayacak  bir  bilgiyle  armaya  çok heveslidirler.”

Pico için gerçek Amor  Dei(Tanrı sevgisi), Amor  Dei  intellectualis. (entelektüelin  Tanrı  sevgisidir)  Çünkü  ancak  entelektüel  için  evrenin  hakikatleri açılmaktadır. Bu da Tanrının varlığının gerçek bir işareti ve zorunlu varlığına delalet eder. Bu nedenle Pico, Tanrıyı  “intellectus agens” (faal akıl)  olarak tanımlar. Pico için “visio  intellectualis”  (entelektüel  müşahede)  mistik  “his”  ile  aynı  anlama gelmemektedir. Bunun tamamen farklı bir içeriği ve anlamı vardır.

Pico, manevî dünyasındakideğişime rağmen eski pagan dinî inançlarındaki iddiaları  da  ciddi  bir  şekilde  ele  alır.  Pico  bu  inançların  en  kesif  ve  karanlık problemlerini çözmede son derece titiz davranmıştır.Cassirer‟e göre Pico‟nun tanrısal bilgi tasavvuru bağlamında otodidaktik bir felsefe çizgisi vardır. Cassirer,  bu  anlamda adeta Hayy b. Yakzan metniyle ilgili bir takım tazammunlar ortaya koyarcasına şöyle demektedir:  “Tanrının  insan  ruhunun  derinliklerinde  bulunabileceği  kanaatindedir. İnsanın ulaşabileceği bilgi türlerinden en  yücesi “scientia abdita”(gizli bir bilgi)‟dir. Pico  için  bilginin  doğal  bir  yönü  vardır.  Bu  da  dış  dünyayı  gözlemleyerek  onları suretler, algılar ve hayal şeklinde kavramaktır. Bu kavrayışlar muhtelif şekillerde olur ve belirli türlere indirgenir. Ama tanrıya ve ruha ilişkin bilgimiz farklıdır. Burada duyu bilgisinden  farklı  bir  bilgi  vardır. Pater,  onun  bu  çizgisini  değerlendirirken  şöyle der:”Onu bu istikamete yönlendirmiş birçok düşünce ve birçok tesirle birlikte bir keşiş olmadı”.

Pater‟e  göre  Pico,  Hıristiyanlığa  dönmekle  birlikte  içindeki  çoğulcu  dinî söylemi  yitirmemiştir.  Bu  durum  onun  entelektüel  faaliyetlerine  de  yansıtmıştır  ve yahudi  bilgeliğini  merakla  incelemiştir.  Yahudi  mistisizmine  ilgi  duyan  bir  grupla bağlantı  kurmuştur.  Bu  grup,  kabala,  kutsal  kitap  hermönotiğinde  uzman  olan  bazı kişileri içerisinde barındırmaktaydı. Bunların arasında Yahudilerden Elias Del Medigo, Flavius Mithridates, Jochanan Alemanno yer almaktadır.