28 Ekim 2014

Jonas Salk Çocuk felci aşısı

1914 yılında New York’ta dünyaya geldi. Göçmen bir Yahudi ailenin çocuğu idi. 
New York Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde tıp öğrenimi gördü. 1939’da sosyal hizmet görevlisi Donna Lindsay ile evlendi, bu evlilikten üç çocuk sahibi oldu.

Tıp tahsilini yaptıktan sonra kendisini virüs araştırma çalışmalarına verdi. Önce Michigan Üniversitesi’nde, ardından Pittsburgh Üniversitesi’nde Virüs Araştırma Laboratuvarı’nda çalıştı. Çocuk felci dahil bir çok konuda bilimsel makaleler yazdı.  1947 senesinde bakteriyoloji profesörü oldu. Aynı sene Virüs Araştırma Merkezi'nin Başkanlığı görevi de verildi.

Dr. J. Salk buradaki çalışmaları sırasında maymun böbreği dokularında polyo (çocuk felci) virüslerini üretmeyi başardı. 1952 yılında ABD, tarihinde görülen en korkutucu çocuk felci salgını ile karşı karşıya kalmıştı: 57.628 çocuk felci vakası yaşandı. Salk, salgından iki yıl sonra formaldehitle öldürülmüş virüsten aşı elde etmeyi başardı. İlk olarak kendi karısı ve üç çocuğunu medya önünde aşıladı. Ardından 1954 ve 1955 yıllarında yapılan geniş çapta tecrübeler, aşının çocuk felcine etkili olduğunu kesin olarak gösterdi. Dr. Salk, ülke çapında kahraman ilan edildi. 1957 yılına gelindiğinde, Salk’ın aşısı sayesinde ABD’de görülen çocuk felci vakaları %80-90 oranında azaltılmıştı. Salk, bulduğu çocuk felci aşısı için patent çıkarmamıştır. Eğer patent çıkarsaydı 7 milyar dolar kazanç sağlayabilirdi fakat o insanları kurtarmayı seçti.

Salk, 1957’de deneysel tıp alanında profesör oldu. 1960’ta La Jolla, Kaliforniya’da Salk Biyolojik Çalışmalar Enstitüsü’nü kurdu; kendisini multiple sclerosis ve kanser araştırmaların a verdi. 1968’de sonlanan ilk evliliğinin ardından 1970’de Françoise Gilot (ressam Picasso’nun ilk eşi ve iki çocuğunun annesi) ile ikinci evliliğini yaptı.  1970’lerde bilim ve bilimin sosyal rolü hakkında kitaplar yazdı. 1977’de Başkan Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.
 
23 Haziran 1995’de San Diego’da kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetti.

Dr. Salk’ın ne kadar para kazandığı konusunda soru işaretleri yaratmış olacak ki, kendisine bir TV programında aşının patentinin kimde olduğu sorulduğunda, Dr. Salk’ın verdiği cevap tarihe geçecekti:
“Ne patenti? Güneşi patentleyebilir misiniz?”